Een poel: een bron van biodiversiteit

Een poel is geen vijver, en al helemaal geen klassieke tuinvijver. Een tuinvijver en een poel hebben eigenlijk maar twee dingen gemeen: ze zijn gevuld met water en werden meestal gegraven. Voor de rest zijn er alleen maar verschillen. Een poel komt alleen voor op plaatsen waar het van nature nat is, daarom is er geen vijverfolie nodig. Bij tuinvijvers is er wel een vijverfolie nodig. In tegenstelling tot in poelen worden in tuinvijvers ook vissen uitgezet of waterplanten geplant. Al het leven in een poel daarentegen ontstaat spontaan na verloop van tijd.

Poelen herbergen op termijn een schat aan biodiversiteit. Denk maar aan verschillende soorten amfibieën zoals salamanders, kikkers en padden. Als je wat beter kijkt, merk je ook heel wat kleinere bewoners op: schrijvertjes, ruggenzwemmers, duikerwantsen, kokerjuffers, poelslak, libellenlarves, ... 

Een stukje historiek

Na de ‘grote droogleggingen’ tijdens en na de Middeleeuwen werd onze watergebonden natuur teruggedrongen tot rivieroevers, beekoevers en poelen die het vee van drinkwater voorzagen. Met de rechttrekkingen en vervuiling van de meeste waterlopen na WOII en het massaal dempen van veepoelen vanaf de jaren ’60 kreeg veel waterfauna en -flora het moeilijk. Als reactie hierop kwamen vanaf de jaren ’90 ‘poelenacties’ op gang. Ook voor de regionale landschappen werden deze acties een kerntaak. RLZH stimuleert en ondersteunt de aanleg en het onderhoud van poelen sinds 2010.

De aanleg van een poel: iets voor jou?

Voor de aanleg van een poel heb je voldoende ruimte nodig. Bovendien is een geschikte ruimtelijke ligging met een voldoende hoge waterstand in de winter van belang. Heb je al een poel, maar is deze toe aan onderhoud of herstel? Via RLZH kan je een aanvraag doen om de poel te laten ruimen.

Aanleg en onderhoud van poelen doen we tweejaarlijks, van juli tot november. Een waardevolle poel meet (minimum) 8 m op 5 m, is ovaalvormig en heeft een steile en een zachte oever. We leggen enkel poelen aan die als hoofdfunctie een natuurwaarde krijgen. Een plaatselijke voorziening van ruimte voor veedrenking is mogelijk. Uitzet van vis (goudvis of andere) is uit den boze. Ook de kunstmatige voorziening van water- of oeverplanten raden we af. Een natuurlijke poel ontwikkelt vanuit zichzelf een veelheid aan biodiversiteit en schoonheid. Het resultaat is steeds een verrassing, maar dat maakt het eens zo aantrekkelijk.Verder moet de poel op een natuurlijke wijze door grondwater gevoed worden. Een laag peil of zelfs het droogvallen van de poel in de zomer vormt geen probleem. Voor sommige soorten is dit zelfs een voordeel. Indien je interesse hebt in de aanleg van een poel, doen we eerst samen met jou een verkennend terreinbezoek. We bekijken de omgeving, nemen een bodemstaal en volgen de grondwaterstand op. We houden ook rekening met andere factoren zoals de aanwezigheid van voldoende en geschikt landbiotoop voor amfibieën, voldoende open ruimte, geen aanliggende drukke weg, …

Wij begeleiden je bij de aanvraag van de eventueel vereiste stedenbouwkundig vergunning en zorgen voor een professionele kraanman of -vrouw die tegen een gunstig tarief je poel komt graven of schonen. Meestal wordt de grond oppervlakkig rond de poel uitgespreid, tegen een meerprijs kan die ook elders op je eigen terrein worden gedeponeerd (dan is een extra tractor met dumper nodig voor grondverzet). 

Eens de poel er is, heb je al snel een echte parel in huis met voorbij flitsende libellen, kriebelende waterdiertjes en wie weet ook kikkers, padden of salamanders.

Bekijk de voorwaarden in het document onderaan deze pagina en neem contact op met RLZH. 

Het Regionaal Landschap legt in de regio ‘Meertsheuvel’ (Zoutleeuw) ook poelen in functie van een specifieke zeldzame salamandersoort: de kamsalamander, hier ook wel ‘Getedraak’ genoemd en een Natura2000-soort. Samen met de gemeenten Zoutleeuw en Linter en met Natuurpunt nemen we hiervoor allerlei maatregelen die kaderen in het Plan Kamsalamander: meer info vind je hier.

Meer lezen?

brochure 'Poelen, parels in het landschap'

brochure ‘Kikker en co’

website werkgroep Hyla

Het aanleggen van een poel: waarmee rekening houden? from Inverde on Vimeo.